leestijd: 2 minuten
Communication is key. Maar geef toe, communicatie is vatbaar voor interpretatie. Ik probeer mij er tijdens behandelingen bewust van te zijn dat communicatie complexer is dan de woorden die ik uitspreek. Desondanks word ik er vaak mee geconfronteerd dat de gedachten van de patiënt geen kopie van mijn gedachten zijn. Ik moet er wel eens om lachen als ik een patiënt hoor praten in termen van ‘mijn fysiotherapeut heeft gezegd dat’. Maar af en toe denk ik toch dat enkele misinterpretaties voorkomen hadden kunnen worden. Ik deel graag enkele grappige (en minder grappige) praktijkervaringen:
- Ik had een patiënte het advies gegeven dat ze gerust al eens een stukje mocht fietsen. Daarbij vermelde ik al lachend dat ze best nog even wachtte met het beklimmen van bergen. Een week later vertelde ze dat ze tijdens al haar fietsverplaatsingen flink was afgestapt om de steile stukken te voet te doen. Wetende dat steil in België nog altijd relatief is, kon ik hier wel om lachen.
- Een andere (iets oudere) patiënt had ik aanbevolen om ’s ochtends enkele mobiliserende bewegingen met de schouders te doen vooraleer de dag te beginnen. Hiermee bedoelde ik de circulatoire oefeningen die we samen tijdens de behandelingen hadden gedaan: elevatie schouders, retractie schouders, schouderrollen en dergelijke. Aangezien het om eenvoudige losmakende oefeningen ging, had ik er geen tijd of aantal bij vermeld. De volgende behandeling vertelde de man mij dat hij sinds mijn advies elke ochtend meer dan een uur schouderoefeningen deed vooraleer hij aan zijn dag begon.
- Onlangs probeerde ik een patiënt die arbeid onbekwaam was door een supraspinatus tendinopathie op te peppen. Hij verveelde zich thuis en ik probeerde daarop in te spelen dat het best oké is om even te genieten van tijd die er anders niet zou zijn, zonder schuldgevoel. Op basis daarvan had die patiënt aangenomen dat hij van de gelegenheid gebruik mocht maken om zijn bureauruimte en keuken te herschilderen. Misschien ook wel net niet het advies dat ik had willen geven aan een patiënt met schoudertendinopathie.
Dit zijn kleine voorbeelden zonder grote gevolgen, hoewel het bij mijn schilderende patiënt toch niet zo bevorderlijk was voor zijn revalidatie.
In de literatuur wordt er vaak terug gegrepen naar het ZBMO-model voor communicatie. Bij dat model is het belangrijk om in het achterhoofd te houden dat de ontvanger geen passieve speler is, maar dat die zowel door de situatie als door de maatschappelijke context beïnvloed wordt. De invloed van de situatie is iets dat we als fysiotherapeut vaak uit het oog verliezen. Patiënten hebben vaak weinig kennis over hun klacht en revalidatie en het is onze taak om ervoor te zorgen dat ze die kennis vergaren. Het structureren en herhalen van onze boodschap is daarom iets om op in te zetten.
Naast de situatie, is het als fysiotherapeut ook interessant om in te zoomen op het medium. Slechts 7% van onze communicatie is afhankelijk van de woorden die we gebruiken. 38% is afhankelijk van onze stem en 55% is afhankelijk van onze lichaamstaal. Misschien toch iets om over na te denken als ik onbegrip voel opkomen als mijn patiënt nog steeds niet mee is in mijn verhaal.
Ik veronderstel dat ik nog veel misinterpretaties zal meemaken. Ik hoop dat ze allemaal even onschuldig blijven en dat ik elke keer toch een beetje bijleer hoe ik door mijn communicatie aan te passen mijn boodschap zo volledig mogelijk kan overbrengen.
geschreven door Jolien van Molle